Vlinders (orde Lepidoptera)

Vlinders, ook wel schubvleugeligen genoemd, zijn insecten die vallen onder de orde Lepidoptera. Wereldwijd komen er meer dan 160.000 verschillende soorten voor, waarvan ongeveer 2.400 in Nederland. Vlinders kan je onder verdelen in dagvlinders, nachtvlinders en microvlinders (een groep van kleine vinders), waarvan de microvlinders de meeste soorten vertegenwoordigen (ongeveer 1.400 soorten). Het aantal dagvlinders in Nederland bedraagt ongeveer 50. Een belangrijk verschil tussen tussen dag- en nachtvlinders is dat nachtvlinders bij rust hun vleugels plat op het lichaam houden. Daarnaast hebben dagvlinders altijd een knop op de sprieten dit in tegenstelling tot de nachtvlinders die dat niet hebben.

De eerste vlinderachtige soorten zijn waarschijnlijk al meer dan 200 miljoen jaar geleden ontstaan. De dagvlinders kwamen later op het toneel, ongeveer 50 miljoen jaar geleden.

De grootte van vlinders kan sterk variëren. Zo zijn er soorten met een vleugelspanwijdte van een paar millimeter groot, maar er bestaan ook vlinders met een spanwijdte van zo’n 25 cm. De antennes op hun kop gebruiken vlinders om geuren waar te nemen, daarbij hebben ze twee samengestelde ogen voor visuele waarneming. Met hun oprolbare tong kunnen vlinders het nectar in veel verschillende plantensoorten bereiken. De rupsen eten vaak het groen van planten. Daarbij zijn ze erg kieskeurig en heeft iedere vlinder/rups zijn eigen voorkeur voor planten waar de rupsen zich kunnen ontwikkelen. De planten waar de rupsen hun voedsel vinden en zich ontwikkelen noemt men waardplanten.

Vlinders kennen een volledige gedaanteverwisseling. Dit betekent dat ze een verpoppingsfase kennen in hun ontwikkeling naar volwassenheid.

Classificatie: Vlinders (orde) – Insecten (klasse) – Geleedpotigen (stam) – Dieren (rijk).

Waardplanten en vliegtijden van dagvlinders

Waardplanten zijn de planten waarop de vlinders hun eitjes leggen en waarvan de uitgekomen rupsen eten. De vliegtijden die hieronder worden weergegeven zijn de maanden waarin de betreffende vlinders vliegen en je ze dus in vlindervorm tegen kunt komen. Afhankelijk van de weersomstandigheden kan er variatie in de vliegperiode zitten. Veel vlindersoorten kennen, binnen één jaar, meerdere generaties. De hieronder weergegeven vliegtijden gelden voor het totaal aantal generaties die een vlindersoort kent.

Bruine molmboorder (Harpella forficella)

In Nederland en op de Veluwezoom is de bruine molmboorder een algemene nachtvlinder soort die vooral op de zandgronden voorkomt. Van juni tot en met september kan je de bruine molmboorder als nachtvlinder tegenkomen. Gedurende de winterperiode leeft de bruine molmboorder als rups. De rups leeft dan van het dode hout van diverse boomsoorten. Daarnaast eet de rups ook van de kogelhoutskoolzwam.

Classificatie: Harpella (geslacht) – Sikkelmotten (familie) – Vlinders (orde) – Insecten (klasse) – Geleedpotigen (stam) – Dieren (rijk).

Rups van de nachtpauwoog (Saturnia pavonia)

De rups van de nachtvlinder de nachtpauwoog is een opvallende verschijning. Kenmerkend is de felgroene (soms ook donkergroen) kleur gecombineerde met de zwart-gele stippen. Deze rups wordt ongeveer 6 cm. lang en is vrij algemeen qua voorkomen en de Veluwe en Veluwezoom zijn gebieden waar deze soort bovengemiddeld voorkomt. De nachtpauwoog komt voor in bossen, heidegebieden en schrale graslanden. Je kan ze dan ook vinden in de buurt van loofbomen, struik- en dopheide, braamstruiken, bosbes, meidoorn en andere struiken.

Classificatie: Saturnia (geslacht) – Nachtpauwogen (familie) – Vlinders (orde) – Insecten (klasse) – Geleedpotigen (stam) – Dieren (rijk).

Variabele grasmot (Agriphila tristella)

De variabele grasmot is een nachtvlinder die in Nederland en op de Veluwezoom algemeen voorkomt en is waar te nemen als vlinder van ongeveer juni tot en met september. Deze nachtvlinder heeft een spanwijdte van 22 tot 30 mm. De naam van de variabele grasmot verwijst naar het voedsel dat de rupsen tot zich nemen en dat is gras. Je kan de variabele grasmot herkennen aan de lange lichte streep die loopt over de vleugels. Soorten die op deze nachtvlinder lijken zijn de smalle witlijngrasmot, de witlijngrasmot en de geaderde grasmot.

Classificatie: Agriphila (geslacht) – Grasmotten (familie) – Vlinders (orde) – Insecten (klasse) – Geleedpotigen (stam) – Dieren (rijk).