De Keienberg en de Ossenberg

Met een hoogte van ongeveer 50 meter is de Keienberg een redelijk hoge heuvel aan de rand van de stuwwal in Velp. Vanuit toponymisch oogpunt gezien heeft er in het verleden waarschijnlijk een grote kei bovenop de heuvel gelegen. Historische gegevens wijzen ernaar dat de Keienberg, in de tijden voor de kerstening van Nederland een heilige functie had. We hebben het dan over de periode voor ongeveer de negende en tiende eeuw.

Zicht op de keienberg 1790, bron: Gelders Archief

Honderdschappen

Voordat de dorpen van de Veluwezoom ontstonden waren er al boerengemeenschappen met een ordende structuur. Er was toen sprake van honderdschappen. Dit waren boerengemeenschappen bestaande uit 10 tot 12 hoeven, met ieder een familie. Een van de hoeven was de hoofdhoeve (hoofdhof), waar de hoofdman woonde. De strijdbare mannen van de honderdschap gemeenschap in de huidige omgeving van Velp gebruikte de afgeplatte top van de Keienberg waarschijnlijk als (maal)plaats. Op een maalplaats stond een (maal)boom en een offerblok voor het slachten van de offerdieren. Op deze plek werden bijeenkomsten van de strijdbare mannen gehouden voor religieuze doeleinden, maar ook om recht te spreken en religieuze seizoenfeesten te houden. Aan de voet van de Keienberg, bij de Beekhuizensebeek, lag destijds een omtuind stukje grond dat werd gebruikt door de boeren uit het honderdschap om vee en gewassen op te slaan. Deze werden beheerd door de hoofdman. Tijdens de religieuze feesten werd het vee en de gewassen gebruikt voor de drank en spijzen tijdens de religieuze feesten. In de 17^e eeuw wordt deze plek genoemd al de Biljoense hegge (Biljoense haag). De functie als religieuze locatie werd minder tijdens en na de kerstening en is uiteindelijk geheel verdwenen. In 1076 werd het eigendom van de keienberg, via een oorkonde, geschonken aan Biljoen. In deze eerste eeuwen van het christendom kon men zo via de eigenaren van Biljoen de verdere uitvoering van de heidense riten op de Keienberg tegengaan.

Gebruik door de buurschap Velp

De Keienberg heeft, net zoals de Rheder- en Worth Rheder Marken een gelijke positie, vóór in het bos. Zeer waarschijnlijk is er in Velp geen Mark geweest, echter wel een buurschap. De keienberg is, zeer waarschijnlijk, ook gebruikt als plaats voor de buurschap bijeenkomsten. Op een kaart van landmeter J.G. Berger uit 1773 wordt de top van de Keienberg weergegeven inclusief een (maal)boom en had het de indruk van een heuvelfort.

Bank op de Keienberg, geschonken door de Geërfden van Velp

Op de Keienberg stond vroeger een zware beuk, die kon je met een trapje beklimmen en dan kwam je op een plateau vanwaar je een prachtig uitzicht had. Onderaan de Keienberg, bij de ingang van Ossendal, ligt een bruggetje over de Beekhuizensebeek. Deze wordt de Lammerenbrug genoemd. Tegenwoordig staat bovenop de Keienberg een bank die is geschonken door de Geërfden van Velp.