Een biodiversiteit-vriendelijke tuin

Een biodiversiteit-vriendelijke tuin

Door je tuin biodiversiteit-vriendelijk te maken, creëer je een veelzijdige leefomgeving die bijdraagt aan het behoud van de natuur en je tuin tot een levendige plek maakt vol met verschillende planten en dieren. Zo kun je genieten van een rijk ecosysteem dat continu in beweging is! In onderstaande zes onderdelen vindt je een aantal stappen hoe je jouw tuin biodiversiteit-vriendelijk kunt maken en welke dieren je in je tuin kunt verwachten.

klik op onderstaande banners voor het onderwerp van jouw keuze
Een gezonde bodem is de basis
Inheemse planten, struiken en bomen
Tuinvogels
De insecten in je tuin zijn nuttig
Zoogdieren die jouw tuin bezoeken
Water maakt jouw tuin levendig

Een gezonde bodem is de basis

Een gezonde bodem is de basis

Een gezonde bodem is de basis voor een biodiversiteitsvriendelijke tuin. Deze zorgt namelijk voor een natuurlijke balans en een levendige, biodiversiteitsvriendelijke tuin met een brede diversiteit aan planten en dieren. In een gezonde bodem leven veel verschillende soorten bodemdieren in en op de bodem. Deze bodemdiertjes zorgen onder andere voor de afbraak van organische materialen en de voeding in en de beluchting van de grond.

Hieronder volgen enkele stappen om een gezonde bodem te verkrijgen die de biodiversiteit in je tuin ondersteunt.

Organisch materiaal toevoegen
  1. Voeg organisch materiaal toe zoals compost, bladeren, en mest. Dit helpt om voedingsstoffen aan de bodem toe te voegen, verbetert de structuur en bevordert het bodemleven zoals wormen en micro-organismen.
  2. Gebruik natuurlijke mulch (zoals houtsnippers, stro of bladeren) rond planten. Dit helpt vocht vast te houden, vermindert onkruidgroei, en voegt na verloop van tijd voedingsstoffen toe aan de bodem.
Gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest
  1. Chemische middelen verstoren en vernietigen het bodemleven en zijn schadelijk zijn voor nuttige insecten en andere dieren. Probeer in plaats daarvan biologische bestrijdingsmiddelen of natuurlijke methoden, zoals het aantrekken van natuurlijke vijanden voor plagen.
  2. Gebruik organische meststoffen of compost in plaats van kunstmest, om de bodem te verrijken zonder schadelijke stoffen toe te voegen.
Het aantrekken van regenwormen en andere bodemdieren
  1. Bodemleven: In een gezonde tuin zijn pissebedden, regenwormen, duizendpoten, slakken en larven belangrijk voor de bodemkwaliteit. Ze helpen bij het afbreken van organisch materiaal, beluchten de bodem en verbeteren de bodemstructuur.
  2. Waarom ze komen: Bladhopen, composthopen en dichte bodembedekkers bieden de perfecte leefomgeving voor deze dieren. Ze zijn bovendien een voedselbron voor vogels, egels en andere insectenetende dieren.
Hieronder een overzicht met vijf voorbeelden van diertjes die in of op de bodem leven.
tuinslak
regenworm
duizendpoot
pissebed
mieren
Bodem bedekt houden
  1. Laat de bodem zoveel mogelijk bedekt met planten of mulch. Een kale bodem droogt sneller uit en is vatbaarder voor erosie.
  2. Bodembedekkers, zoals klaver of bodembedekkende bloemen, helpen om onkruid te onderdrukken en behouden vocht, wat gunstig is voor het bodemleven.
Vermijd bodemverstoring
  1. Probeer zo min mogelijk te spitten of de bodem om te keren. Dit kan het bodemleven verstoren en de bodemstructuur aantasten. Gebruik in plaats daarvan technieken zoals oppervlakkig wieden of mulchen.
  2. Gebruik verhoogde bedden of lasagna-tuinieren, waarbij je laag op laag organisch materiaal toevoegt en opbouwt.
Waterbeheer
  1. Zorg voor een goede waterhuishouding door regenwater op te vangen en slim te gebruiken. Dit helpt om uitdroging van de bodem te voorkomen en is milieuvriendelijk.
  2. Mulchlagen helpen ook om het vocht in de bodem vast te houden, wat belangrijk is voor het leven in de bodem.

Inheemse planten, struiken en bomen

Inheemse planten, struiken en bomen

 

Het gebruik van inheemse planten, struiken en bomen in een biodiversiteit vriendelijke tuin is belangrijk omdat deze planten van nature thuishoren in de lokale omgeving en daardoor beter bijdragen aan het ecosysteem. Hier zijn enkele redenen waarom inheemse soorten de voorkeur verdienen:

Ondersteuning van lokale fauna

Inheemse planten zijn geëvolueerd samen met de lokale fauna, zoals insecten, vogels en zoogdieren. Veel insecten, waaronder vlinders en bijen, zijn afhankelijk van specifieke inheemse planten voor voedsel en voortplanting. Zo gebruiken solitaire bijensoorten alleen het stuifmeel van één, een beperkt aantal of meerdere inheemse plantensoort(en) als voedsel voor hun jongen. De nectar, dat ze als voedsel voor zichzelf gebruiken, halen ze bij voorkeur van inheemse planten, maar ook wel bij de exotische plantensoorten. Door inheemse soorten te planten, creëer je een veelzijdige voedselbron en habitat voor deze dieren.

Weinig onderhoud

Omdat inheemse planten aangepast zijn aan de lokale bodem, het klimaat en de weersomstandigheden, hebben ze vaak minder water, meststoffen en bestrijdingsmiddelen nodig. Dit maakt ze duurzamer en minder arbeidsintensief om te onderhouden dan exotische soorten, die soms meer zorg nodig hebben om in leven te blijven.

Hieronder drie overzichten met ieder vijf voorbeelden van respectievelijk inheemse planten, struiken en bomen.
Wilde marjolein-Origanum vulgare
Veldsalie-Salvia pratensis
Gewone margriet-Leucanthemum vulgare
IJzerhard-Verbena officinalis
Ruig klokje-Campanula trachelium
Wilde kardinaalsmuts
gewone vlier
hazelaar
wilde liguster
Gelderse roos
Es
wilde appel
wilde lijsterbes
vuilboom
wilde kers
Bevordering van biodiversiteit

Inheemse planten bevorderen de biodiversiteit omdat ze een breed scala aan organismen ondersteunen, van microben in de bodem tot grotere dieren. Deze diversiteit zorgt voor een stabieler ecosysteem, wat ook helpt om plagen en ziekten beter te beheersen zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

Versterken van natuurlijke balans

Exotische of niet-inheemse planten kunnen invasief worden, wat betekent dat ze de lokale flora en fauna kunnen verdringen. Dit kan leiden tot een verstoord ecosysteem. Inheemse planten helpen om de natuurlijke balans te behouden en de groei van invasieve soorten te beperken.

Verbeterde bodemgezondheid

Inheemse planten zijn vaak beter in staat om de lokale bodem te verrijken en erosie te voorkomen. Ze zijn afgestemd op de natuurlijke cycli van voedingsstoffen en dragen bij aan een gezond bodemleven, wat weer gunstig is voor andere planten en dieren in de tuin.

Tuinvogels

tuinvogels

Vogels kunnen een prachtige toevoeging zijn aan je tuin en helpen bij het natuurlijke evenwicht door ongedierte onder controle te houden. Door je tuin op de juiste manier in te richten vinden vogels er een veilige plek om te eten, schuilen, baden en nestelen, waardoor je tuin wordt omgetoverd tot een levendig ecosysteem vol vogelgezang.

Hieronder een aantal suggesties om je tuin aantrekkelijker te maken voor verschillende vogelsoorten:

Bied voedsel aan
  1. Vogelvoeders: Hang vogelvoeders op in verschillende vormen, zoals voersilo’s, voedertafels en vetbolhouders. Gebruik een mix van zonnebloempitten, pinda's (ongezouten en ongebrand), vetbollen en havermout om een verscheidenheid aan vogels aan te trekken.
  2. Planten die bessen dragen: Vogels houden van bessen en zaden. Overweeg struiken zoals vlier, meidoorn en lijsterbes. Deze planten bieden natuurlijke voedselbronnen en trekken veel vogelsoorten aan.
  3. Laat een deel van je tuin ‘wild’: Laten bloeiende planten zoals zonnebloemen en distels na de bloei staan. De zaden zijn favoriet bij vogels in de herfst en winter.
Zorg voor vers water
  1. Vogelbadje: Een ondiep vogelbad is perfect om vogels te voorzien van drinkwater en een plek om te baden. Plaats het bad op een veilige plek, liefst verhoogd en niet te dicht bij struiken waar roofdieren zich kunnen verstoppen. Een vijver in je tuin is natuurlijk helemaal prachtig.
  2. Schoon water: Ververs het water regelmatig om het schoon en fris te houden. In de winter kun je een vorstvrij vogelbad gebruiken zodat het water niet bevriest.
Creëer beschutting en nestplaatsen
  1. Nestkasten: Hang nestkasten op verschillende hoogtes en kies voor verschillende typen, afhankelijk van de vogelsoorten die je wilt aantrekken. Zorg ervoor dat de nestkasten niet in de volle zon hangen en plaats ze op een veilige, beschutte plek.
  2. Dichte struiken en bomen: Bomen en struiken zijn ideaal voor vogels om in te schuilen en nesten te bouwen. Klimplanten zoals klimop en vuurdoorn bieden niet alleen beschutting, maar ook een plek voor vogels om te rusten en voedsel te vinden.
  3. Blad- en takkenhopen: Laat wat takken, bladeren en hout liggen in een hoek van je tuin. Dit trekt niet alleen insecten aan waar vogels op kunnen jagen, maar biedt ook schuilplaatsen.
Hieronder 10 tuinvogels en enkele voorbeelden hoe je tuinvogels naar je tuin kunt lokken.
merel
koolmees
pimpelmees
huismus
vink
winterkoning
putter
roodborst
boomklever
groenling
voedertafel
water in je tuin
voedersilo tuinvogels
voedertafel tuinvogels
water in je tuin voor tuinvogels
Plant gevarieerde beplanting
  1. Inheemse planten: Lokale planten zijn het beste voor de vogels, omdat deze planten de insecten aantrekken die vogels eten. Kies voor struiken, bloemen en bomen die aantrekkelijk zijn voor insecten en die vogels beschutting en nestmateriaal bieden.
  2. Bloemen die zaadhoofden produceren: Planten zoals zonnebloemen, teunisbloem, en dille produceren zaadhoofden die vogels graag eten, vooral in de herfst.
Gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen
  1. Natuurlijke bestrijding: Pesticiden kunnen schadelijk zijn voor vogels en hun voedselbronnen. Gebruik liever natuurlijke methoden om ongedierte te bestrijden, zoals biologische bestrijdingsmiddelen of plantcombinaties die bepaalde insecten weghouden.
  2. Maak je tuin diervriendelijk: Laat wat wilde hoekjes staan waar insecten en spinnen zich kunnen verstoppen. Deze diertjes zijn belangrijk voedsel voor veel vogels.
Minimaliseer verstoring en maak het veilig
  1. Katvriendelijke maatregelen: Vogels kunnen zich bedreigd voelen door katten. Plaats voeders en nestkasten buiten het bereik van katten en andere roofdieren. Je kunt bijvoorbeeld doornige struiken rondom nestplaatsen planten.
  2. Rustige plekken: Zorg dat er enkele rustige, beschutte plekken in je tuin zijn waar vogels zich veilig voelen om te eten, te rusten en te nestelen. Vermijd veel activiteit in deze gebieden, vooral tijdens het broedseizoen.
Meer informatie

Op de websites van de vogelbescherming.nl en Vivare.nl vindt je veel informatie over nestkastjes, voeding en andere vogelzaken. Je kunt daar ook online de juiste tuinvogelspullen bestellen.

Insecten en bodemdiertjes in je tuin zijn nuttig

De insecten in je tuin zijn nuttig

In de tuin zijn vaak allerlei insecten en bodemdiertjes te vinden, die elk hun eigen rol spelen in het ecosysteem. Door te zorgen voor een diversiteit aan planten en geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken, kan je helpen om een gezonde omgeving te creëren waar nuttige insecten floreren en schadelijke plagen in toom worden gehouden.

In dit hoofdstuk vindt je een aantal veelvoorkomende insecten die je in je tuin kunt aantreffen en een aantal voorbeelden van wat je kunt doen om de juiste insecten en bodemdiertjes in je tuin te krijgen.

Bestuivende insecten

Bestuivende insecten, zoals bijen, vlinders en zweefvliegen, zijn essentieel voor de voortplanting van veel planten en gewassen. Ze verspreiden stuifmeel, wat de groei van planten, fruit en groenten bevordert. Zonder deze insecten zouden oogsten drastisch verminderen, wat hun rol in het behoud van biodiversiteit en voedselvoorziening onmisbaar maakt.

Kijk hier voor meer informatie over hoe je de bestuivende insecten kunt helpen.

bijen
hommels
zweefvliegen
dagvlinders
kevers

Roofinsecten

Roofinsecten, zoals lieveheersbeestjes, sluipwespen en gaasvliegen, spelen een cruciale rol in de natuur. Ze voeden zich met ongewenste insecten zoals bladluizen, waardoor je planten beter beschermd blijven en er een ecologisch evenwicht in je tuin ontstaat.

lieveheersbeestjes
gaasvliegen
weekschildkevers
loopkevers
sluipwespen

Plantenetende insecten

Plantenetende insecten, zoals rupsen, bladluizen en kevers, spelen een belangrijke rol in ecosystemen. Ze dienen als voedselbron voor roofdieren en helpen bij het afbreken van plantenresten, wat de bodemvruchtbaarheid bevordert. Door hun activiteit ondersteunen ze de biodiversiteit en dragen ze bij aan een evenwichtig en gezond ecosysteem.

bladluizen
rupsen
snuitkevers
Plantenetende wantsen
Plantenetende kevers

Bodemdiertjes

Bodemdiertjes, zoals regenwormen, pissebedden en duizendpoten, zijn essentieel voor een gezonde bodem. Ze verteren organisch materiaal en helpen bij de afbraak van plantenresten, waardoor voedingsstoffen vrijkomen voor planten. Hun gangen verbeteren de bodemstructuur en luchtigheid, wat de groei van planten bevordert en bijdraagt aan een vruchtbaar ecosysteem.

tuinslak
regenworm
pissebeb
duizendpoot
mieren

Wat kun je doen om de juiste insecten en bodemdiertjes in je tuin te krijgen?

Plant inheemse planten

  1. Inheemse bloemen: Lokale plantensoorten trekken meer inheemse insecten aan, zoals bijen, vlinders en kevers. Denk aan soorten als koninginnekruid, wilde marjolein, en kattenkruid. Deze planten bieden zowel voedsel als nestplaatsen.
  2. Bloeiende kruiden: Kruiden zoals lavendel, tijm, munt en salie zijn niet alleen mooi en geurig, maar trekken ook veel bestuivers aan. Laat ze bloeien om bijen en vlinders te lokken.
  3. Gevarieerde bloemenmix: Zaai een bloemenweidemix die gedurende het seizoen bloeit. Dit biedt voedsel voor insecten van lente tot herfst. Je kunt bijvoorbeeld margrieten, klaprozen, korenbloemen en duizendblad toevoegen.
  4. Maai minder vaak: Laat een deel van je gazon groeien om een mini-bloemenweide te creëren. Dit trekt vlinders, bijen en andere bestuivers aan die zich voeden met nectar en stuifmeel.
bloemenmix van inheemse planten
insectenhotel

Bied nest- en schuilplaatsen

  1. Insectenhotel: Hang een insectenhotel op of maak er zelf een met verschillende compartimenten voor solitaire bijen, lieveheersbeestjes en andere nuttige insecten. Zorg ervoor dat het hotel op een zonnige, beschutte plek hangt/staat.
  2. Stenen en takkenhopen: Stapel wat stenen en takken in een hoek van je tuin. Dit biedt een veilige plek voor kevers, spinnen en andere insecten om te schuilen en zich voort te planten.
  3. Blad- en houtresten: Laat wat bladeren en takken liggen. Insecten zoals pissebedden, duizendpoten en oorwurmen vinden hier een ideaal schuilplaatsje. Ook bodemdiertjes zoals wormen profiteren hiervan, wat goed is voor de bodemstructuur.

Kijk hier hoe je zelf een insectenhotel kunt bouwen.

Maak een composthoop

  1. Composteren: Composthopen trekken veel nuttige insecten aan, zoals mestkevers, duizendpoten en wormen. Ze helpen bij het afbreken van organisch materiaal en verrijken de bodem, wat weer ten goede komt aan planten en andere insecten.
  2. Zorg voor variatie in materiaal: Voeg een mix van groen afval (gras, groenteafval) en bruin afval (bladeren, takjes) toe om een gezonde leefomgeving voor bodemdiertjes te creëren.

Kijk hier hoe je een composthoop kunt opbouwen.

composthoop
gebruik geen pesticiden

Kies voor natuurlijke bestrijdingsmiddelen

  1. Gebruik geen pesticiden: Chemische bestrijdingsmiddelen doden niet alleen schadelijke insecten, maar ook de nuttige soorten. Gebruik daarom natuurlijke alternatieven als je echt iets moet bestrijden.
  2. Introduceer natuurlijke vijanden: Moedig vogels, kikkers, egels en roofinsecten aan, omdat zij helpen om schadelijke insecten onder controle te houden. Een goed uitgebalanceerd ecosysteem zorgt voor een natuurlijke ongediertebestrijding.

Kijk hier voor meer informatie over het gebruik van pesticiden.

 

Laat delen van je tuin wat verwilderen

  1. Onverstoorde plekjes: Insecten houden van hoekjes die een beetje wild en onverzorgd zijn. Laat een deel van je tuin minder gemaaid, en vermijd te veel opruimen. Dit biedt een fijne leefomgeving voor allerlei soorten insecten.
  2. Diversiteit aan planten: Een tuin met een variatie aan planten trekt een breder scala aan insecten aan. Combineer bomen, struiken, bloemen en kruiden om verschillende microhabitats te creëren.
maak wilde plekken in je tuin

Zoogdieren die je tuin bezoeken

zoogdieren die je tuin bezoeken

Egels kunnen best wat hulp gebruiken

Het gaat de laatste tijd niet zo goed met de egels. Je kunt ze helpen door je tuin geschikt te maken voor egels.

  1. Beschutte plekken: Egels houden van beschutte plekken waar ze zich veilig kunnen verstoppen. Creëer stapels takken, bladeren of een houtstapel in een rustige hoek van de tuin. Dit biedt een natuurlijke schuilplaats en helpt hen te overwinteren.
  2. Maak lage doorgangen: Zorg voor lage doorgangen in schuttingen, zodat egels van tuin naar tuin kunnen bewegen op zoek naar voedsel. Gebruik geen pesticiden en slakkenkorrels; deze zijn schadelijk voor egels. Laat ook wat rommelige plekjes met onkruid of struiken staan – dit trekt insecten aan, een belangrijke voedselbron.
  3. Zorg voor wat water: Een laag, ondiep schaaltje water helpt egels gehydrateerd te blijven. Plaats het op een schaduwrijke plek. Met deze eenvoudige stappen maak je je tuin tot een welkom toevluchtsoord voor egels!
bladeren geven beschutting aan egels
eekhoorn
Genieten van de eekhoorn in je tuin

Om je tuin aantrekkelijk te maken voor eekhoorns, kun je een paar aanpassingen doen die hen aanmoedigen om langs te komen. Plant bomen zoals eiken, hazelaars of kastanjes, die noten en zaden produceren; dit zijn natuurlijke voedselbronnen voor eekhoorns. Plaats ook voederbakjes met noten zoals hazelnoten, walnoten en zonnebloempitten, maar vermijd gezouten noten.

Eekhoorns zijn behendige klimmers en hebben graag variatie in hoogte. Creëer klimmogelijkheden door boomstammen of dikke takken te plaatsen, of installeer een eekhoornbrug tussen bomen. Zorg voor voldoende schuilplekken, bijvoorbeeld door een eekhoornhuisje op te hangen op een rustige plek in de boom.

Laat gedeeltes van de tuin natuurlijk groeien met struiken en bomen waar ze zich kunnen verstoppen en nesten kunnen bouwen. Zo wordt je tuin een ideale plek voor eekhoorns!

Help vleermuizen aan een veilige plek

Om je tuin aantrekkelijk te maken voor vleermuizen, kun je een aantal stappen ondernemen om hen een veilige leefomgeving te bieden. Vleermuizen zijn vooral actief in de schemering en ’s nachts, dus zorg voor een rustige omgeving met weinig verlichting. Overmatig licht kan hen afschrikken. Plant struiken, bomen en bloemen die nachtvlinders en andere insecten aantrekken; dit is een belangrijke voedselbron voor vleermuizen.

Hang een vleermuizenkast op een rustige, zonnige plek, bij voorkeur drie tot vijf meter hoog en beschermd tegen wind en regen. Vleermuizen houden van beschutting, dus hoge bomen of een dicht struikgewas kunnen hen ook aantrekken. Gebruik geen pesticiden in je tuin, omdat deze hun voedselvoorraad verminderen. Met deze aanpassingen help je vleermuizen aan een veilige plek én draag je bij aan hun bescherming!

vleermuis
bosmuis
Voorkom te veel muizen

Te veel muizen in je tuin kan overlast geven. Het beste is om ervoor te zorgen dat er geen voedselresten in je tuin liggen. Laat dus geen etensresten, zoals vogelvoer of afval, liggen. Als je vogels voedert, gebruik dan voedersilo's in plaats van open schaaltjes, zodat voedsel minder toegankelijk is voor muizen.

Water maakt je tuin levendig

water maakt je tuin levendig

Water in je tuin speelt een belangrijke rol in het aantrekken van verschillende dieren en het bevorderen van biodiversiteit. Een vijver of zelfs een klein waterbakje kan een natuurlijke habitat vormen, waar dieren drinken, baden, jagen en zich voortplanten. Water zorgt voor verkoeling, helpt microklimaten te creëren en trekt een breed scala aan dieren aan. Hieronder zijn enkele dieren die je in en rondom een tuinvijver kunt verwachten.

kleine watersalamander
groene kikker
pad
schaatsenrijders
waterkevers
azuurwaterjuffer
vuurlibel
larve van een libel
water voor vogels
water voor egels

Geniet van je eigen tuinvijver

Door het aanleggen van een tuinvijver lever je een goede bijdrage aan de biodiversiteit en je kunt er zelf ook iedere dag van genieten. Een tuinvijver is namelijk mooi om te zien en geeft leven aan je tuin. Je kunt tuinvijvers aanleggen in ieder formaat dat past bij jouw situatie, zelfs op een balkon kun je werken met een waterschaal. Via onderstaande link vindt je een goede uitleg hoe je een minivijver aan kunt leggen.

Kijk hier hoe je in 7 stappen een minivijver aan kunt leggen.

tuinvijver